Lean Canvas là một mô hình kinh doanh phù hợp hơn với Startup so với Business Model Canvas. Dù có thể chưa được nhiều người biết đến, nhưng đây là công cụ được áp dụng bởi nhiều công ty Startup Kỳ Lân hàng đầu.
Lý do là vì Lean Canvas được thiết kế dưới dạng tinh gọn, thân thiện, giúp tập trung vào việc xác thực ý tưởng dựa trên những dữ liệu quan trọng và cần thiết nhất.
Ngược lại, kế hoạch kinh doanh truyền thống thường chứa đựng rất nhiều thông tin phức tạp và không liên quan, với mục tiêu chính là giải thích cách doanh nghiệp tạo ra lợi nhuận thay vì tập trung vào việc đảm bảo ý tưởng khả thi và bền vững.
Nếu bạn là một Startup, điều cốt yếu là duy trì ý tưởng sống sót thay vì chỉ chú trọng kiếm tiền. Vì vậy, Lean Canvas cho phép bạn loại bỏ những yếu tố không cần thiết và tập trung vào các khía cạnh cơ bản nhất về giá trị mà bạn có thể mang đến cho thị trường.
Ash Maurya, người phát minh ra Lean Canvas đã nhìn canvas của Osterwalder từ một góc độ khác. Anh ấy đã thay đổi một chút để có được cách tiếp cận giải pháp vấn đề cho phân tích kinh doanh.
1. Lean Canvas là gì?
Lean Canvas (Mô hình kinh doanh tinh gọn) có thể được xem như một phiên bản điều chỉnh của Business Model Canvas, nhưng với trọng tâm được chuyển sang tính khả thi và khả năng thực hiện của ý tưởng.
Mục tiêu chính của Lean Canvas là giúp tránh việc thất bại khi đưa ra thị trường một sản phẩm hoặc dịch vụ mà không đáp ứng được nhu cầu của khách hàng.
Về cấu trúc, Lean Canvas giữ nguyên 9 thành phần giống như Business Model Canvas. Tuy nhiên, một số yếu tố đã được thay đổi để phù hợp hơn với quan điểm thực tiễn và khả năng ứng dụng trong bối cảnh của các Startup.

Business Model Canvas

2. Lean Canvas vs Business Model Canvas
Sự khác biệt của Lean Canvas so với Business Model Canvas nằm ở 4 thành phần:

Sự thay đổi này cho phép Lean Canvas sử dụng các thuật ngữ tập trung vào sản phẩm và được trình bày bằng một ngôn ngữ dễ hiểu, thống nhất.
Hơn nữa, cách ứng dụng của công cụ đã được điều chỉnh, khiến nó trở nên đặc biệt phù hợp với các doanh nghiệp Startup đang trên đà phát triển.
Trong khi Business Model Canvas của Osterwalder mang đến một góc nhìn tổng quan về doanh nghiệp và chủ yếu nhấn mạnh vào các cuộc thảo luận chiến lược với các bên liên quan, nó lại thiếu sự tập trung vào khách hàng. Điều này đòi hỏi cần có thêm Canvas Đề xuất Giá trị để khắc phục điểm yếu đó.
Ngược lại, Lean Canvas tỏ ra thực tiễn hơn nhờ cách tiếp cận giải quyết vấn đề, tập trung trực tiếp vào nhu cầu và trải nghiệm của khách hàng.

3. Tại sao nên sử dụng Lean Canvas?
Lean Canvas thừa hưởng tất cả các lợi ích của công cụ cơ bản. Và có một số thứ bạn nhận được thêm.
3.1. Giữ cho tinh gọn
Khi khởi nghiệp, mục tiêu của bạn là đạt được sự linh hoạt và phát triển nhanh chóng cho ý tưởng của mình. Những điều này có thể khó thực hiện nếu bạn sử dụng Business Model Canvas.
Thứ nhất, Lean Canvas là một công cụ đơn giản, không đòi hỏi nhiều thời gian để hoàn thiện.
Thứ hai, tài liệu này không phải là cố định. Bạn hoàn toàn có thể (và nên) cập nhật nó khi có thêm dữ liệu hoặc thông tin mới.
Giải pháp & Dịch vụ dành cho bạn:
- Tư vấn chiến lược
- Thiết kế logo
- Thiết kế bộ nhận diện thương hiệu
- Thiết kế website
- Phòng marketing tinh gọn
- Phòng thiết kế tinh gọn
- Ra mắt thương hiệu
3.2. Thời gian ra mắt thị trường nhanh chóng
Công cụ này được phát triển dựa trên triết lý Khởi nghiệp Tinh gọn (Lean Startup). Như bạn đã biết, triết lý này nhấn mạnh vào việc chuyển đổi ý tưởng thành sản phẩm một cách nhanh chóng, vượt trội hơn so với các phương pháp truyền thống.
Điểm cốt lõi của Lean Canvas là rút ngắn thời gian đưa sản phẩm ra thị trường. Nó đặc biệt phù hợp nếu mục tiêu của bạn là phân phối sản phẩm đáp ứng nhu cầu cao trong một thị trường liên tục thay đổi.
3.3. Hiểu khách hàng của bạn
Khi bạn hiểu rõ hành vi của khách hàng, bạn sẽ biết chính xác họ cần gì và có thể triển khai giải pháp phù hợp.
Lean Canvas giúp bạn phân tích các phân khúc khách hàng khác nhau, từ đó mở rộng cơ hội tiếp cận với nhiều khách hàng tiềm năng hơn.
3.4. Tập trung vào các chỉ số khả thi
Tập trung vào các số liệu khả thi thay vì những số liệu vô dụng tạo ra nhận thức ảo. Các chỉ số chính trong canvas nên gọn gàng dựa trên các tiêu chí thành công tối thiểu như tỷ lệ chuyển đổi, số lượng người đăng ký, giới thiệu, v.v.
4. Cách xây dựng Lean Canvas
Dưới đây, HomeNest.Media sẽ hướng dẫn bạn cách điền các dữ liệu vào Lean Canvas. Hãy bắt đầu với các bước sau:
#1: Customer Segments – Phân khúc khách hàng
Bước đầu tiên là xác định khách hàng mục tiêu của bạn.
Nhiều người sáng lập Startup mắc phải sai lầm phổ biến là nghĩ rằng “Ai cũng là khách hàng của tôi”. Tuy nhiên, bạn cần thu hẹp phân khúc khách hàng càng chính xác càng tốt ngay từ đầu.
Khi doanh nghiệp phát triển, bạn có thể mở rộng phạm vi khách hàng nếu cần thiết.
Điều quan trọng là phân biệt giữa người dùng và khách hàng. Ví dụ, với một ứng dụng dành cho trẻ em, người dùng là trẻ em, trong khi khách hàng lại là phụ huynh. Do đó, bạn cần đánh dấu từng nhóm bằng các màu sắc khác nhau để dễ dàng phân biệt.
Early Adopters: Trong phần này, bạn cần xác định những người đầu tiên sẽ thử nghiệm sản phẩm và cung cấp phản hồi. Nếu bạn là người sáng lập hoặc nhà phát triển, bạn cũng nên tham gia thử nghiệm và ghi tên mình vào đây.
#2: Problem – Vấn đề
Ở bước này, bạn cần chỉ ra các vấn đề mà khách hàng gặp phải và sản phẩm của bạn sẽ giải quyết.
Nếu có nhiều phân khúc khách hàng với các vấn đề khác nhau, bạn có thể tạo các bản Lean Canvas riêng cho từng nhóm.
Existing Alternatives: Dưới phần vấn đề, bạn cần liệt kê các giải pháp thay thế hiện có, tức là những đối thủ đang giải quyết các vấn đề tương tự. Đây là những đối thủ bạn sẽ cạnh tranh để thu hút khách hàng từ họ.
#3: Revenue Streams – Luồng doanh thu
Sản phẩm của bạn cần mang lại doanh thu. Trong phần này, bạn cần chỉ rõ các nguồn thu nhập dự kiến. Mặc dù nhiều doanh nghiệp sử dụng phương pháp tính chi phí + lợi nhuận, HomeNest.Media khuyên bạn nên dựa vào giá trị trung bình mà khách hàng sẵn sàng chi trả.
Đảm bảo rằng mức giá của bạn cạnh tranh hơn so với các đối thủ và phù hợp với khả năng chi trả của khách hàng.
#4: Solution – Giải pháp
Mỗi vấn đề mà bạn đã nêu ở trên cần có một giải pháp tương ứng. Hãy mô tả sản phẩm của bạn một cách đơn giản, dễ hiểu, không cần quá kỹ thuật, để khách hàng có thể hình dung được trải nghiệm mà họ sẽ nhận được.
Hợp tác với khách hàng mục tiêu sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nhu cầu của họ và phát triển giải pháp phù hợp nhất.
Lưu ý: Các Startup không có lợi thế về ngân sách, vì vậy hãy tập trung đầu tư vào xây dựng thương hiệu thay vì chỉ cạnh tranh bằng các chiến lược marketing.
#5: Unique Value Proposition – Đề xuất Giá trị Duy nhất
Đây là phần quan trọng nhất trong Lean Canvas. Unique Value Proposition là thông điệp ngắn gọn nhằm thu hút sự chú ý của khách hàng và nêu rõ sự khác biệt của sản phẩm bạn so với các đối thủ.
Khách hàng cần hiểu lý do tại sao họ cần và muốn sản phẩm của bạn.
High-Level Concept: Dưới phần này, bạn sẽ tạo ra một tuyên bố ngắn gọn và dễ hiểu về sản phẩm của bạn – một loại quảng cáo mà cả bạn và khách hàng sẽ sử dụng.
#6: Channels – Kênh
Ngay cả sản phẩm đột phá nhất cũng có thể thất bại nếu khách hàng không biết về nó. Trong phần này, bạn cần chỉ định các kênh truyền thông để tiếp cận khách hàng mục tiêu. Các kênh có thể bao gồm:
- Offline / Online
- Kênh trả phí / Kênh miễn phí
Các kênh có thể là website, fanpage, email, quảng cáo Google/Facebook/Zalo, content marketing, Youtube, v.v.
Với các Startup, các kênh miễn phí như SEO, fanpage, Youtube, content marketing rất quan trọng để tiết kiệm chi phí.
#7: Key Metrics – Các chỉ số chính
Bạn cần xác định các chỉ số để theo dõi và đo lường sự tiến bộ của doanh nghiệp. Ban đầu, bạn chỉ cần tập trung vào một số chỉ số quan trọng nhất (thành công tối thiểu), sau đó mở rộng các chỉ số khi cần thiết.
#8: Cost Structure – Cơ cấu chi phí
Phần này sẽ liệt kê tất cả các chi phí liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp, như chi phí thuê văn phòng, phần cứng, tuyển dụng, nghiên cứu thị trường, v.v.
Mô hình Lean Canvas không yêu cầu bạn phải dự tính chi phí lâu dài. Bạn chỉ cần tập trung vào các chi phí cần thiết để đạt được các mốc quan trọng như bản phát hành sản phẩm đầu tiên hoặc có khách hàng đầu tiên.
Sau khi điền vào các ô chi phí, bạn có thể so sánh với các nguồn thu nhập để tính toán điểm hòa vốn và các câu hỏi quan trọng khác.
#9: Unfair Advantage – Lợi thế độc quyền
Lợi thế độc quyền là điểm mạnh mà đối thủ không thể sao chép hoặc có được. Điều này có thể bao gồm danh tiếng, quyền truy cập độc quyền vào dữ liệu, quyền lực cá nhân, cộng đồng, v.v.
Không cần phải tìm kiếm lợi thế cạnh tranh ngay lập tức – bạn có thể điền vào ô này sau khi một số yếu tố quan trọng khác đã được thực hiện.
Sau khi hoàn thành tất cả các ô trong Lean Canvas, công việc của bạn chưa kết thúc. Công cụ này cần được cập nhật thường xuyên khi bạn nhận được phản hồi từ khách hàng.
Lưu ý: Việc duy trì lợi thế độc quyền từ tính năng sản phẩm là rất khó khăn. Thay vào đó, bạn có thể phát triển các điểm độc đáo nhỏ và nhất quán trên nhiều phương diện khác nhau để tạo ra sự khác biệt khó sao chép hơn.
5. Ví dụ về mô hình Lean Canvas
Để hiểu và áp dụng Lean Canvas cho Startup của mình một cách dễ dàng, bạn có thể tham khảo một số mô hình Lean Canvas thành công. Tuy nhiên, việc chọn đúng ví dụ để học hỏi là rất quan trọng.
Đầu tiên, bạn nên chọn các Startup Kỳ Lân, vì họ thường có những chiến lược phát triển ấn tượng và ứng dụng Lean Canvas hiệu quả.
Thứ hai, hãy ưu tiên các công ty được thành lập trước khi cuốn sách The Lean Startup được xuất bản vào năm 2011, để thấy rõ rằng Lean Canvas ra đời từ thực tiễn, chứ không chỉ là lý thuyết.
Chúng ta cũng có thể phân loại các Startup thành hai nhóm ban đầu khác nhau:
- Không tập trung vào việc kiếm tiền:
Ví dụ điển hình là những người sáng lập Facebook, YouTube và Google. Ban đầu, họ không đặt mục tiêu kiếm tiền mà chỉ tập trung phát triển những giải pháp hoặc công nghệ nhằm cải thiện cuộc sống con người. - Hướng tới lợi nhuận ngay từ đầu:
Trái ngược với nhóm trên, các công ty như Amazon và Airbnb ngay từ đầu đã hướng đến mục tiêu lợi nhuận. Những người sáng lập của họ xem việc tạo ra doanh thu là ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phát triển của công ty.
Bây giờ chúng ta hãy thử với Google.

Ví dụ Lean Canvas của Google

Ví dụ Lean Canvas của Facebook

Ví dụ Lean Canvas của Youtube

Ví dụ Lean Canvas của Tesla

Ví dụ Lean Canvas của Amazon

Ví dụ Lean Canvas của Airbnb
Trong các ví dụ trên, HomeNest.Media đã cố gắng chỉ ra rằng khái niệm Lean Canvas thực chất đã tồn tại trước khi được định nghĩa chính thức.
Điều này có nghĩa là Lean Canvas là một khái niệm đã được đúc kết từ thực tế và thành công, chứ không phải là một lý thuyết chưa được kiểm chứng.
Việc đưa ra các ví dụ này chỉ mới hé lộ một phần sức mạnh và tiềm năng thực sự của Lean Canvas.
Tổng kết về Lean Canvas
Qua bài viết này, bạn đã hiểu về Lean Canvas là gì và sự khác biệt giữa Lean Canvas và Business Model Canvas. Thông qua các ví dụ, hy vọng bạn sẽ có thể tự xây dựng mô hình kinh doanh tinh gọn cho Startup của mình.
HomeNest.Media khuyến khích bạn áp dụng và tận dụng sức mạnh của Lean Canvas cùng các giải pháp hiện đại khác để phát triển ý tưởng kinh doanh của mình. Biết đâu, startup của bạn cũng sẽ trở thành một kỳ lân trong tương lai!
Nếu bạn có một giải pháp sáng tạo, đừng chần chừ – hãy bắt tay vào xây dựng Lean Canvas ngay hôm nay!